Oproep tot een leesoffensief. Lees!

Jongeren lezen minder vaak langere teksten en hun leesvaardigheid gaat achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving – en uiteindelijk ook voor het functioneren van onze samenleving als geheel. Aldus een rapport van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur.

Minister Van Engelshoven en minister Slob reageren op het advies met aanbevelingen over hoe cultuur en onderwijs samen kunnen zorgen voor meer leesplezier en leesmotivatie. Lezen is niet alleen noodzakelijk om zelfstandig mee te doen in de maatschappij. Uit onderzoek blijkt ook dat het ons leert om anderen beter te begrijpen en het ons welzijn vergroot.

Pleidooi voor samenwerking over de hele linie

Het wordt jongeren niet gemakkelijk gemaakt om gemotiveerd te raken voor zogenaamd diep lezen: het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Op bibliotheken is fors bezuinigd en in het onderwijs is de aandacht en tijd voor taal en literatuur verminderd. Dat is vooral bezwaarlijk voor jongeren die van huis uit niet opgroeien in een leescultuur. Er zijn in alle sectoren goede voorbeelden van scholen en andere instanties, waaronder bibliotheken, die het lezen bij jongeren stimuleren. Maar meestal zijn de inspanningen op dit terrein niet intensief en systematisch genoeg.

De raden pleiten daarom voor een offensief om de motivatie van jongeren voor het diep lezen te stimuleren. Niet alleen leraren van alle sectoren van het onderwijs moeten daarbij betrokken worden, maar ook ouders, pedagogisch medewerkers in de kinderopvang, schoolmediathecarissen, bibliotheekmedewerkers en onderwijs-assistenten. Een krachtige samenwerking tussen deze actoren is nodig, waarbij ook de rijksoverheid een belangrijke rol heeft.

Drie aanbevelingen

1. Voer een krachtig en samenhangend leesbeleid: Voor scholen is het stimuleren tot lezen een belangrijke taak. Maar zij mogen er niet alleen voor staan. Voor de landelijke overheid, de gemeenten, de scholen en de bibliotheken samen moet het vergroten van leesmotivatie een speerpunt zijn.
2. Zorg voor een rijk leesaanbod: De raden pleiten ervoor om jongeren in hun gehele schoolloopbaan te voorzien van een rijk leesaanbod – boeken en langere verhalende teksten, hetzij van papier hetzij digitaal. Het is aan uitgevers om te zorgen voor een divers aanbod, dat aansluit bij de interesses van jongeren met verschillende achtergronden.
3. Breng een leescultuur tot stand. Jongeren zijn meer geneigd om te lezen wanneer ze worden omgeven door een leescultuur. In een leescultuur zijn behalve boeken ook volwassenen aanwezig die de rol van leesbevorderaar vervullen. De raad adviseert scholen ook om leesspecialisten binnen te halen.

Reactie ministers

De ministers van onderwijs willen het tij keren met een offensief, als aanvulling op andere bestaande manieren om lezen te stimuleren. Het doel van het offensief is voorlezen en lezen onder jongeren stimuleren. Want lezen leer je door voorgelezen te worden en door zelf te lezen.

Minister Van Engelshoven: “Nieuwe werelden ontdekken, avonturen beleven die je in het echt nooit zou meemaken en een kijkje geven in de gedachten van mensen die heel anders zijn dan jij. Lezen is prachtig! We gaan er alles aan doen om jongeren daar achter te laten komen. Daarvoor ligt er ook een rol voor ouders. Lees je kind voor!”

Minister Slob: “Lezen leer je door te doen. Door zelf te lezen en door voorgelezen te worden. Ik lees bijvoorbeeld graag mijn kleinkinderen voor. Ik geniet van zo’n moment. We gaan met deze aanpak lezen stimuleren. Tegelijkertijd roep ik ouders en grootouders op hun kinderen en kleinkinderen voor te lezen.”