Onderwijskwaliteit staat al jaren onder druk. Een eendrachtig onderwijsteam met één visie maakt het verschil, aldus ook onderzoek McKinsey. 4 stappen naar continu verbeterklimaat.

Hoge werkdruk en uitdijende bureaucratie

In een interview met Trajectum HU gaf lector Mieke Koeslag onlangs aan, dat docenten en schoolleiders vaak kampen met hoge werkdruk, een versnipperd takenpakket en uitdijende bureaucratie. Zij wil gaan onderzoeken hoe het werk slimmer georganiseerd kan worden zodat er meer ruimte in de agenda ontstaat. En voert vervolgens aan dat de werkdruk mede veroorzaakt wordt door de vele vernieuwingen die op het onderwijs afkomen. Docenten voelen zich vaak geen deelgenoot van een nieuw idee: dat er iets over je wordt uitgestort wat je morgen moet uitvoeren terwijl het jou niet duidelijk is waarom dat moet. De Lean Management benadering biedt voor de uitvoering van de verandering in je onderwijsinstelling in elk geval een praktische oplossing.

Wat mij opvalt is dat er veel vernieuwingen komen en gaan en we maken ze nooit af

Mieke Koeslag-Kreunen

 

‘Continu verbeteren’ begeleiden

Het verandermodel - 4 stappenWat kan jij als schoolleider doen om in jouw school een cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’ te creëren. Aan de hand van een simpel model zie je hoe je een team meekrijgt. Voor elk van de vier stappen uit dat model krijg je een inkijkje bij een bedrijf (bijv. Philips en Bol.com) dat al werkt met ‘continu verbeteren’. Daarna krijg je per stap telkens 3 concrete tips waar je direct mee aan de slag kunt.

De vier stappen uit het verandermodel:

  1. Creëer overtuiging
  2. Geef het goede voorbeeld
  3. Richt de systemen en processen in
  4. Creëer de benodigde vaardigheden

Stap 1. Creëer overtuiging

Het verandermodel - Stap 1We starten in Drachten, in de scheerapparaten fabriek van Philips. Daar zijn ze 5 of 6 jaar geleden begonnen met het introduceren van ‘Lean’. Zo heet continu verbeteren daar. Hoe ging dat? Glanzende presentaties door externen? Nee, ze begonnen met één productielijn met een paar operators. En die operators vroegen ze ‘wat kunnen we doen om jullie werk makkelijker te maken’?

In het begin konden de operators het gewoon niet geloven. Dit was nog nooit gebeurd! Er werd naar hen geluisterd. Er werden oplossingen voor hun problemen gezocht en gevonden. Simpele aanpassingen aan de productielijn.

Na een paar maanden werd aan die operators gevraagd of ze naar een andere productielijn wilden overstappen, om andere operators deze manier van werken te laten ervaren. Dat weigerden ze. Ze wilden niet terug naar de oude manier van werken.

Hoe krijg je je team mee in jou visie?

Draagvlak bouwen door te doen Leraren zijn minstens zo praktisch als de medewerkers van Philips in Drachten. Dus begin met te doen. Vraag ze: wat zouden we kunnen/willen verbeteren en wat belemmert ons dat te doen? Zet met elkaar de eerste stappen, door samen acties te formuleren en die wekelijks te bespreken. Dat kan met een simpel ‘verbeterbord’. Geen betere motivatie dan te merken dat dit werkt.

Je verhaal delen Wil je je team meekrijgen in een cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’, dan helpt het als je een beeld schetst hoe de school eruit kan zien. Wat het effect van samen verbeteren is op werkplezier, betrokkenheid van leerlingen en nog beter onderwijs. Hoe persoonlijker je verhaal hoe beter: waarom is dit voor jou belangrijk? Wat kan het team van jou verwachten?

De leerlingen erbij betrekken Leraren willen voor leerlingen het verschil te maken. Hoe betrek je de leerlingen bij het onderwijs? Een effectieve manier daarvoor is de ‘leerlingenarena’. Zes tot acht leerlingen zitten in een ‘binnenring’, je team in een buitenring. Eén van jullie voert 20-30 minuten met de leerlingen een gesprek: wat gaat er goed op school en wat kan nog beter? Het team luistert. Dit heeft een enorm effect op leraren. Niet alleen door de tips. Ze horen dingen waarvan ze denken ‘dat is helemaal niet onze bedoeling’. Daar willen ze dan mee aan de slag. Voor hun leerlingen.

Iedereen is om lijkt het, maar er komt nog geen beweging in. Hoe komt dat?


Stap 2. Geef het goede voorbeeld

Het verandermodel - Stap 2Ik neem jullie mee naar OMRON, dat is een kleine fabriek in Den Bosch waar ze elektronische sensoren produceren. Bijvoorbeeld voor in een achtbaan of in een auto. Die sensoren moeten werken, anders komen er ongelukken van. Wij maakten kennis met de directeur, Carin Hendriksen. We ontmoetten haar midden in de fabriek. Waar haar bureau stond.

In het begin had Carin een directiekantoor. Ver van de operators aan de productielijnen. Ze vond dat maar niks, ze tilde haar bureau op en ging midden op de productievloer zitten. Haar teamleiders zeiden ‘maar Carin, straks weet je meer van de productie dan wij!’ Carin glimlachte. Drie maanden later zaten alle teamleiders op de productievloer.

Carin praatte niet alleen over wat ze belangrijk vindt, maar is het ook gaan doen. Ze stemde met haar voeten over wat zij belangrijk vindt. Op de vloer gebeurt het. Daar hoor je wat er goed gaat en wat niet. Daar kun je operators helpen hun werk nog beter te doen.

Hoe geef jij je team het goede voorbeeld?

Er is maar één plek waar je het antwoord vindt Wat deed Carin? Ze ging midden op de werkvloer zitten. Wat doet de Nederlandse schoolleider? De OESO laat in haar TALIS onderzoek (tabel 3.1) dat die wereldkampioen vergaderen en administreren is. Maar jij bent niet ‘de Nederlandse schoolleider’. Wat doen jouw voeten? Naar die vergadering op het bestuurskantoor? Of de klas in, observeren. Met leerlingen praten. Leraren aan de gang zien. Feedback geven. Helpen verbeteren.

Vraag feedback Wil jij dat je leraren van elkaar leren en hun leerlingen feedback vragen? Dat is best eng voor veel leraren. Dan helpt het als ze dat jou zien doen. Vraag feedback aan je leraren en laat zien wat je er mee doet.

Bepaal samen de richting, geef ruimte en stuur op de richting (niet op het hoe) Een verbetercultuur betekent niet dat iedereen maar wat doet. Bij OMRON heeft Carin enorm scherp wat de fabriek moet presteren. Dat schrijft ze op één A4, het fabrieksplan. Ontwikkel jij het schoolplan al mét je team? Mooi. Daarna heeft dat team ruimte nodig. Om te bedenken welk onderdeel zij wanneer oppakken en hoe, welke concrete doelen en acties ze daarvoor formuleren. Waarop moet je dan nog sturen? Vooral op de richting: worden de dingen gedaan die bijdragen aan de gestelde doelen, kun je je team nog verder uitdagen, en als je merkt dat je team niet in een goed verbeterritme komt.

Je team is nu overtuigd en zien een schoolleider die het goede voorbeeld geeft. En dan?

Stap 3. Richt de systemen en processen in

Het verandermodel - Stap 3We zijn aangekomen in Zoeterwoude. We staan in een Heineken-fabriek. Het is half tien ‘s ochtends. We willen graag een teamleider spreken. Wat? Dat mag niet? Absurd! We zijn hiernaartoe gekomen om te leren van jullie ‘continuous improvement’ aanpak. Waarom mogen we geen teamleider spreken?

Fictief? Nee, in Zoeterwoude mag niemand tussen 09.00 en 11.00 uur een afspraak met een teamleider maken. Personeelszaken niet, de onderhouds-chef niet en de directie niet. Waarom? Omdat de teamleider elke ochtend met zijn team aan de slag is. Bijvoorbeeld met de dag start voor het verbeterbord: ‘wat ging er gisteren goed, wat niet? Wat kunnen we daarvan leren?

Hoe maak jij samen verbeteren mogelijk?

Anders vergaderen Hoe kunnen we tijd vrijmaken? Waarom zet je niet het mes in de vergaderingen? Stel je de vraag: wat is het doel van je vergadering, kunnen ze korter, moet het met iedereen? Wellicht kun je bepaalde delen vervangen door één simpele ‘bordsessie’ van 15 minuten per week. En in dat kwartier, zal je merken, gebeurt meer dan in uren normale vergaderingen.
De tijd die je vrijmaakt kunnen leraren dan besteden aan werken aan onderwijs in plaats van praten over onderwijs: samen lessen voorbereiden, verbeteracties uitvoeren, elkaar feedback geven, etc.

Laat je niet gijzelen door roostermakers Samen verbeteren vergt elke week een blok van 2 uur in het rooster waarin je team samenkomt. Die tijd kun jij helpen beschermen. Die tijd is er om te werken aan nog beter onderwijs.

Pak administratie aan Er wordt op school nogal wat geadministreerd. Is dat echt nodig? Vraag je eens af: voor wie doen we dit eigenlijk? Voor de Inspectie, het bestuur, het vervolgonderwijs in de regio? Of voor onze leerlingen? Wat hebben zij – de leerlingen – eraan. Als je je dat afvraagt kan een heleboel administratie het raam uit.

Stap 4. Creëer de benodigde vaardigheden

Het verandermodel - Stap 4We zijn in Utrecht bij Bol.com. We bezoeken een team van IT’ers. In dit team kom je een ‘scrum master’ tegen. Dat is geen leidinggevende, maar iemand uit het team zelf, die het verbeterproces begeleidt. Hij zorgt ervoor dat er dagelijks een bordsessie is met het team, dat ze elke twee weken terugkijken op wat nog beter kan en tegelijk de volgende twee weken inplannen. Zo investeert Bol.com veel tijd en geld in verbeteren. Verspilling? Nee, ze zweren erbij en zouden niet anders willen.

Hoe help jij je team met het bouwen van vaardigheden?

  • Leer samen te verbeteren Je hebt tijd vrijgemaakt voor je team om samen het onderwijs te verbeteren. Maar dat betekent nog niet dat iedereen meteen begrijpt hoe je die tijd zo effectief mogelijk inzet. Met een bordsessie van een kwartier meer bereiken dan in een normale vergadering van een uur? Dat moet je leren. Samen lessen ontwerpen? Daar moet je mee oefenen.
  • Help je collega’s met geven en krijgen van feedback Je geeft als schoolleider al het goede voorbeeld, maar hoe help je je collega’s beter te worden in het geven van feedback? Dat kan heel praktisch door met hen te oefenen. Bijvoorbeeld door deze vraag te stellen: ‘Wil je mij feedback geven’? En hen daarbij te vragen daarbij twee regels aan te houden:
    • deel een observatie over wat je mij ziet doen
    • beschrijf wat het effect van mijn handelen is op jou of je collega’s.
  • Leer iedereen in je team verantwoordelijkheid te dragen In een team dat collectief verantwoordelijkheid neemt, staan niet telkens dezelfde mensen vooraan. De bordsessie is de plek bij uitstek om verantwoordelijkheid te delen, bijvoorbeeld door om de beurt deze sessie te leiden. Zo ervaart iedereen hoe het is om het team te leiden.

De OESO laat in haar TALIS onderzoek zien dat de Nederlandse schoolleider wereldkampioen vergaderen en administreren is

Lerende cultuur biedt soelaas

Onderzoek van de Universiteit Utrecht op honderden scholen bewijst dat leerKRACHT snel en effectief een lerende cultuur op scholen creëert. Waardoor leraren significant sterker worden, al binnen één jaar. Zoals ook het onderzoek van McKinsey (een verstevigd fundament voor iedereen) aanvoerde, is de werksfeer binnen onderwijsinstellingen één van de concrete punten waar veel winst is te behalen. Uit het rapport bleek heel duidelijk dat excellente scholen zich vaak onderscheiden door een breed gedragen eenheid van beleid en visie. Ook ten opzichte van scholen in eenzelfde wijk met dezelfde zak geld. Niet zo moeilijk om te zien dat verbeterde klimaat ook tot minder ziekteverzuim leidt en een verhoging van onderwijskwaliteit. Opdat de docent te midden van en in interactie met zijn klas mooie lessen kan realiseren.


Bron:

Tags: , , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen