Tags: , ,

Pleidooi: Van leerachterstand naar ontwikkelkansen

Het huidige debat over de leerachterstanden noopt ons na te denken over de inrichting van het schoolsysteem, waarin de te behalen doelen leidend zijn geworden. We moeten terug naar de bedoeling, en hoe we daar richting aan geven.

Ontwikkelkans, niet leerachterstand

Dit blog is een pleidooi voor een ander perspectief op de vele berichten over leerachterstanden. Leerachterstanden suggereren een maatschappelijke context waarin de focus ligt op leerstof en didactische uitgangspunten. De meeste leerkrachten, jij ook, zijn het onderwijs in gegaan om in te  zetten op de ontwikkeling en de kwaliteiten van kinderen. Getooid met kennis kunnen die kinderen zich vervolgens algemeen vormen. Hoe ver zijn velen dan afgedreven, verworden tot uitvoerder van beleid en methodes.

Even een denken-in-kansen experiment

Jaren geleden maakte je de keuze om te gaan onderwijzen. Toen is je een spreekwoordelijke bril aangereikt, waarmee jij naar de werkelijkheid kijkt. We dragen allemaal verschillende brillen en zien dus ook verschillende werkelijkheden. Welke bril draag jij? Ben je je daarvan bewust? Past die bril nog wel? Heb je wel eens een andere geprobeerd?

Ik zou het leuk vinden als je een klein experiment met me durft te doen. Vrees niet, je collega’s zijn niet in de buurt. Je hoeft je niet aan te passen aan de status quo. Het gaat om wat jij ten diepste ziet of zou willen zien. Lees de vragen. Laat ze resoneren en als je écht luistert naar jezelf, weet je welke bril je draagt of zou willen dragen. Waar word jij door gedreven?

Er is geen goed of fout, je hoeft niet te kiezen.

Als je kijkt naar je eigen gedrag en handelen in het hier en nu, waar word jij door gedreven of waar zou je door gedreven willen worden?

  1. Word jij gedreven door leerstof? Open jij ’s ochtends de methode? Kijk jij welke les er gegeven moet worden en stem je daar je didactisch en pedagogisch handelen op af? Leidt de methode je door de leerlijn en hoop je dat het aanbod landt in de hoofden van de leerlingen, zodat de meeste leerlingen het zelfstandig kunnen uitvoeren? Praat je veel en luisteren de kinderen? Toets jij de kennis summatief?
  1. Word jij gedreven door de actuele kennis en ontwikkeling van kinderen? Open jij de les met het aanbod dat je samen met kinderen hebt gekozen? Bouw je vandaar verder aan de reeds aanwezige vaardigheden? Stem jij van daaruit je didactisch en pedagogisch handelen af op de behoefte van ieder kind? Leiden de kwaliteiten van de kinderen je door de leerlijn, waarbij de methode en instrumenten je tot ondersteuning zijn? Wissel je praten en luisteren af? Toets je kennis formatief?

Als jij deze vragen tot je hebt genomen, laat het even bezinken. Je ontdekt door welke bril jij het liefste kijkt. Ik zal met je delen welke bril mijn voorkeur heeft.

De bril waarmee ik naar onderwijs keek

Jaren geleden was ik me niet bewust van de bril waarmee ik naar het onderwijs keek. Evenmin als van mijn rol of taak in het geheel. Door de opleiding kreeg ik een bril aangereikt, door welke ik naar het onderwijs diende te kijken. Die bril zat niet zo lekker, ik kon er niet goed door zien. Maar door de sterkte door de jaren heen aan te passen, zag ik beter wat anderen zagen. Ik leerde er doorheen te kijken.

Na de opleiding was ik in eerste instantie blij met deze bril. Didactisch en pedagogisch zat het wel snor en ik kon zien wat anderen zagen. Toch was het niet altijd scherp. De bril zat me steeds vaker in de weg. Ik zag steeds minder de groei- en ontwikkelkansen van leerlingen en collega’s in het systeem. Ik zag een systeem met radartjes. Radertjes die de verkeerde kant op draaiden, of langs elkaar heen.

Niet de ontwikkeling van het kind, van de professional en de school stond centraal, maar de cijfers, de opbrengsten, de financiën, de leerstof en de toetsen.

Methode was leidend, de lat lag vast

Iedere ochtend keek in de methode welke les ik moest aanbieden, dat deed iedereen. Meestal paste die les helemaal niet en praatte ik over de hoofden van vele kinderen heen. Ik wilde alle kinderen een stap verder helpen, maar had daar simpel weg geen tijd voor. Je kunt je begeleiding en ondersteuning niet afstemmen, passend bij de behoefte, als je 30 kinderen in je klas hebt. Sommige kinderen vonden de lessen saai en niet betekenisvol, dat was dan maar zo. Ik merkte dat ze afhaakten omdat ik niet aansloot bij hun actuele kennis en vaardigheden, maar nam het op de koop toe. De methode moest gevolgd worden. Die bril frustreerde me. Ik vertoonde gedrag en handelingen die helemaal niet bij mij pasten. Zo had ik onderwijzen nooit voor me gezien.

Mijn mensvisie

Als ik deze bril afzette, en vertelde wat ik eigenlijk zag en wat ik anders zag, dan werd me dat niet in dank afgenomen. En toch heb ik het lef en de moed gehad, om die bril in de kast te gooien en weer met mijn eigen blik te gaan kijken. Die paste me tenminste en bracht ontwikkeling en kansen in beeld. Geen frustraties en teleurstellingen meer. Waar je ziet dat het systeem frustreert en ontmoedigt. Ik heb de eerder aangereikte bril niet weggegooid, want soms is het handig om hem even op te zetten. Dan kan ik begrijpen wat anderen zien. Want dat wat zij zien, kan van waarde zijn in hetgeen ik zie. Andersom kan het ook heel waardevol voor jou zijn.

Kun jij loskomen van jouw bril?

De bril waarmee je kijkt in hokjes, in aanbod gericht werken, in economisch belang? De bril van  tekortkomingen en aan hetzelfde moeten voldoen als de ander? Van zo hoog mogelijk moeten scoren en van niet mogen falen?

Durf jij te zoeken naar de bril die het beste bij jou past? Als jij je jouw bril bewust wordt, durf je dan ook eens door een andere bril te kijken?

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet

Als je door mijn bril durft te kijken, dan zal je zien hoe je onvoorwaardelijk kunt geloven in groei- en ontwikkelkansen van ieder kind, van jezelf en je collega’s, je school. Je zult in staat zijn om onbenutte kwaliteiten en leerpotentieel te ontsluiten.

Je zult zelfs zien welke ontwikkelkansen er liggen voor het onderwijssysteem als geheel. Je zult zien hoe je samen in netwerken uitdagingen aan kunt gaan. Je zult zien hoe je kinderen kunt begeleiden en ondersteunen in het beheersen van de kennis die jij en zij ter tafel brengen.

Uitdagingen die belemmerend werken op de groei- en ontwikkelkansen van kinderen, van jou, van je collega’s, van ouders, je school én het onderwijssysteem, zul je herkennen en weten te transformeren.

Je zult weten welke theorieën, methoden, instrumenten en kwaliteiten van anderen daarin ondersteunend kunnen zijn.

Je zult zien dat je het ook niet weet, dat je eerst even moet zoeken en vragen moet stellen. Dat je moet netwerken en onderzoeken, om te kunnen begrijpen wat je nog niet weet.

Je zult durven experimenteren om van niet weten naar weten te komen en daarin fouten durven te maken. Je durft even de brillen van anderen op te zetten. Van mensen die er anders in staan dan jij, die het anders zien en weet daar gezamenlijke waarde uit te halen.

Van leerachterstand naar groei- en ontwikkelkansen, doe je mee?

Als je door mijn bril kijkt zie je geen leerachterstanden, maar zie je hoe kinderen zich ontwikkelen. Je ziet manieren waarop kinderen, leraren en ouders in hun ontwikkeling benaderd en begeleid zouden moeten worden om gestelde doelen te halen. Opdat de kinderen de materie beheersen. In dit debat over leerachterstanden zijn de gestelde doelen feitelijk het probleem. De doelen die we nastreefden hebben we als onderwijs niet waar kunnen maken binnen deze pandemische context. Niet voor en met kinderen en niet voor onszelf of het systeem.

Er zijn simpelweg een aantal doelen niet gehaald in de periode waarin we die gepland hadden. De instrumenten die ons daarbij zouden kunnen helpen passen niet. De context is veranderd en dat dwingt ons na te denken over een andere context waarin de gestreefde doelen wel beheerst kunnen gaan worden. Dat kost tijd, denkkracht, niet-weten en vertrouwen hebben.

Voor welke vraagstuk zoek je een oplossing?

Nadenken over welke doelen kinderen, leraren, ouders, scholen zouden moeten nastreven en hoe en welke kennis daarvoor ter tafel moet komen. Over hoe je daarin het proces kan begeleiden en ondersteunen door kwaliteiten van anderen in en buiten het systeem te gebruiken. Doe je mee? Wil je een tijdje door mijn bril kijken wat het je op kan opleveren? Durf je te experimenteren? En als mijn bril jou al bekend is, durf je dan eens een andere bril op te zetten, om te onderzoeken wat je nog niet zag en toch waardevol kan zijn?

Het gesprek zou niet moeten gaan over het oplossen van leerachterstanden. Hoe kunnen we doelstellingen die niet in dit tempo, binnen deze context nagestreefd kunnen worden, op andere manieren wel nastreven? Voor kinderen, ouders, voor onszelf, onze scholen en voor ons onderwijssysteem. Het vraagstuk is van niemand en toch van iedereen.

Systeem anders inrichten. Durf!

Het heeft niets te maken met een leerachterstand van kinderen, maar met anders kijken naar de organisatie en de inrichting van het onderwijssysteem. Anders kijken naar de rol van leraren, ondersteuners en begeleiders en leiders.  Met een andere bril kijken naar je eigen gedrag en handelen en in dialoog met de ander – samen, zelf zoeken naar een andere onderwijswerkelijkheid. Instrumenten en methoden nog eens tegen het daglicht houden en je afvragen of ze nog bieden wat ze zouden moeten bieden, voor kinderen en voor leerkrachten.

Dit vraagstuk begint bij het begin, bij jou, bij ieder individu in en buiten het onderwijssysteem. Durf jij de beweging te maken?


Meer Lezen?

Claire Boonstra; Leerachterstand? Achterstand op wat? Of op wie?

Tags: , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen