De coronacrisis heeft bestaande problemen in het onderwijs vergroot. Met begrijpend lezen en rekenen liepen de basisschoolleerlingen vertraging op. Ook brugklassers van alle niveaus gingen achteruit in rekenen en lezen. De kansenongelijkheid is bovendien gegroeid. Op regie en samenwerking is winst te behalen.

Crisis als kans voor onderwijsrenovatie

Volgens de Inspectie van het Onderwijs ontstaat er door de coronacrisis een unieke kans om het onderwijs structureel te verbeteren. Omdat leerlingen en studenten vertraging hebben opgelopen door de coronapandemie is er een inhaalslag aangekondigd. Het beeld dat de inspectie schetst van het afgelopen coronajaar is zorgwekkend. Te veel leerlingen verlaten school zonder goed te kunnen lezen, schrijven en rekenen. Dit raakt het hart van het onderwijs. Leerlingen met een lage of gemiddelde sociaaleconomische achtergrond hadden het meest last van het afstandsonderwijs. In het basisonderwijs liepen zij gemiddeld anderhalf keer zoveel achterstand op in spelling, lezen en rekenen als leerlingen met een hoge sociaaleconomische status. Vooral de opleiding van ouders speelt een rol.

De inspectie roept in de Staat van het Onderwijs 2021 op meer te doen dan alleen de corona-achterstanden in te halen: maak van de aangekondigde reparatie een renovatie. Vooral doordat er nu een breed draagvlak is voor extra inspanningen voor herstel, maar ook omdat er middelen voor vrijgemaakt worden.

 

Het onderwijs heeft een unieke kans om problemen aan te pakken die al jaren spelen. De regering heeft veel geld uitgetrokken om de achterstanden weg te werken. Dat biedt mogelijkheden die er normaal niet zijn.’

inspecteur-generaal Alida Oppers.

Tijd voor duurzame renovatie

Want al voor de coronacrisis stelde de inspectie herhaaldelijk vast dat jaarlijks duizenden jongeren het risico lopen dat ze de maatschappij in moeten zonder de minimaal benodigde vaardigheden. Als de ambitie van de reparatie is om het onderwijs terug te brengen tot de toestand van vóór 2020, dan zijn te veel leerlingen daar niet mee geholpen. Om ervoor te zorgen dat 2021 bekend wordt als het jaar van de ommekeer, is het nodig dat alle partijen doelgericht en eensgezind samenwerken aan deze opgave.

Bedenkelijk niveau niet nieuw

Een te grote groep leerlingen beheerste al voor 2020 onvoldoende taalvaardigheid, rekenvaardigheid en ook maatschappelijke competenties. Deze leerlingen lopen daarmee het risico om uiteindelijk laaggeletterd of -gecijferd het onderwijs te verlaten. Al voor de coronacrisis kon ruim een kwart (27%) van de leerlingen in het basisonderwijs niet schrijven op het afgesproken minimale basisniveau. De gevolgen van de coronacrisis komen daar nog eens bovenop. Zo bleek dat basisschoolleerlingen minder progressie hebben geboekt dan de jaren ervoor. Dit geldt voor zowel rekenen/wiskunde, spelling als voor begrijpend lezen. Uit internationaal onderzoek bleek ook al dat 24% van de 15-jarige leerlingen niet – of niet meer – kan lezen op basisniveau. Ook bij rekenen kan het veel beter. Jaarlijks halen ongeveer 50.000 groep 8-leerlingen niet het streefniveau dat ze wel moeten kunnen halen.

Toenemende kansenongelijkheid

De kansenongelijkheid die de inspectie de afgelopen jaren vaststelde kan leiden tot een tweedeling. Bijvoorbeeld tussen de grote groep leerlingen die goed toegerust ons onderwijs verlaat, en de leerlingen die zonder goede beheersing van de basisvaardigheden en zonder goede kansen de maatschappij in gaan. Voor de pandemie nam die ongelijkheid niet af, door allerlei oorzaken en ondanks alle goede intenties. De opgave om aan alle leerlingen de basisvaardigheden te leren die ze nodig hebben in de maatschappij staat onder druk, zo concludeert de inspectie al enkele jaren. Er zijn verschillende oorzaken waardoor de ene leerling meer kans op succes heeft dan de andere.

Er zijn grote verschillen tussen scholen met een vergelijkbare leerling populatie. Zo stelde de Inspectie al eerder vast. Door die grote verschillen ontstaan ongelijke kansen. Al dan niet omdat hun ouders in staat zijn om doelbewust een betere school uit te kiezen. Of doordat leerlingen in het basisonderwijs een lager schooladvies krijgen dan mocht worden verwacht op basis van hun prestaties. In het afgelopen jaar liepen naar schatting 14.000 leerlingen een hoger schooladvies mis, onder meer omdat de eindtoets niet doorging. Dat gaat relatief vaak om leerlingen met een migratieachtergrond, kinderen van laagopgeleide ouders en kinderen van ouders met een laag inkomen. De coronacrisis maakt de kloof opnieuw groter. Kinderen kunnen dan nog even slim zijn, ze krijgen op scholen niet dezelfde kansen. Vooral de opleiding van ouders speelt een rol.

Het onderwijs moet laaggeletterdheid juist voorkomen en niet het risico vergroten. Dat raakt mij het meest. Als je onvoldoende taal- en rekenvaardig bent, ben je niet zelfredzaam. Daar heb je niet alleen last van in je schoolloopbaan en je werk, maar in je hele leven.

inspecteur-generaal Alida Oppers

Afstandsonderwijs

De grote kwaliteitsverschillen tussen scholen blijken nu ook te spelen bij het afstandsonderwijs. Er zijn docenten die het lukt online les te geven en de aandacht van hun leerlingen online vast te houden. In andere gevallen hapert de techniek, reageren leerlingen nauwelijks en controleert de leraar niet of ze de stof begrijpen. Op scholen waar praktische zaken rondom het afstandsonderwijs door de schoolleiding worden aangepakt, verlopen de online lessen soepeler dan op scholen waar leraren het zelf moeten uitvogelen, aldus de inspectie. 

In de Staat schrijft de Inspectie dat er nog te weinig bekend is over leervertraging en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen na corona. Zo is er nog geen goed beeld van de complexe opdracht waar het onderwijsveld voor staat.

Regie en samenwerking en sterke onderwijskundige sturing

Uit kwalitatief inspectieonderzoek naar verschillen in schoolprestaties dat we vorig jaar in de Staat van het Onderwijs aanhaalden (Inspectie van het Onderwijs, 2020d), blijkt dat de scholen met hoge leerresultaten zich vrijwel allemaal kenmerken door een sterke onderwijskundige sturing. Juist de scholen met een goede kwaliteitszorg in staat bleken om goed onderwijs te blijven bieden. Ook toen de coronacrisis eenmaal daar was. Het kán dus wel. Maar ze gaf ook aan dat een optelsom van goed functionerende leraren, schoolleiders en bestuurders niet automatisch een goed functionerend onderwijsstelsel maakt.

Vorig jaar noemde de Inspectie enkele problemen die om bovenbestuurlijke samenwerking en regie vragen. Samenwerking binnen het onderwijs maar ook steeds vaker met partijen buiten het onderwijs. Genoemde problemen als;

  • het lerarentekort
  • de krimp,
  • het voorkomen van verdere versnippering van aanbod,
  • het groter worden van de kansenongelijkheid.

De coronapandemie maakt het alleen maar urgenter dat er een goede regie en goede samenwerking is.

Focus op wat belangrijk is

Om de ommekeer in te zetten en ervoor te zorgen dat taalvaardigheid, rekenvaardigheid en ook maatschappelijke competenties voor iedere leerling of student vanzelfsprekend zijn, moet hier doelgericht op ingezet worden. Een taak die de overheid en het onderwijsveld eensgezind op moeten pakken. Dat betekent niet meer doen, maar juist focussen op wat het belangrijkst is. Daarnaast roept de inspectie het onderwijsveld op om kennis te delen zodat niet iedere school of bestuur zelf het wiel aan het uitvinden is, om leraren en schoolleiders gericht bij te scholen, om aanpakken te kiezen die zich bewezen hebben en om samen te werken met de wetenschap. Zo zorg je voor een duurzame verbetering van het onderwijs. De overheid moet daarbij de randvoorwaarden bieden en prioriteiten stellen, ook door scholen en instellingen te beschermen tegen overvraging.

De Inspectie van het Onderwijs rapporteert over de ontwikkelingen in het Nederlandse onderwijsstelsel in 2021.

Lees verder: 2016; destijds in de functie van Hoofdinspecteur Primair Onderwijs en Expertisecentra; over de situatie in het onderwijs en bijvoorbeeld de kansenongelijkheid.

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Tags: , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Documenten

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen