Op naar een duurzamere inrichting van de MBA-opleidingen

MBA-onderwijs en haar oude DNA

Nog vaak is het MBA-onderwijs gebaseerd op de pijlers van de industriële revolutie en op de ‘administratieve machine’ van het Britse Victoriaanse Rijk: we leiden op tot vaste banen en iedereen moet alles op dezelfde manier kunnen. In 2019 lanceerden we daarom vanuit de Weconomics Foundation een leerwerkprogramma waarmee studenten en werknemers ‘oud-DNA’ leren loslaten. Ze maken kennis met een duurzame, digitale en decentrale transformatie en de gevolgen voor onderwijs, werk en economie. 

De deelnemers volgen één dag per week onderwijs over onder andere de-organiseren van hiërarchieën en transformeren naar ecosystemen; de resterende dagen voeren ze opdrachten uit. 

Het bedrijf als default

Voor studenten en onderwijsinstellingen is dit programma vaak wennen, merken we bij Weconomics. Veel curricula binnen het MBA-onderwijs gaan nog uit van ‘het bedrijf’ als default, een hiërarchisch georganiseerde onderneming. Hoewel dit als organisatievorm prima kan werken voor een fabriek, is het steeds minder geschikt voor kantoororganisaties. Context, behoeften en technologie zijn veranderd en daarmee moet ook de manier van organiseren veranderen. Het is hoog tijd dat we meer vanuit de kleinste bouwstenen (mens en middel) en ecosystemen gaan denken. 

Organisatie van het onderwijs

Ook in het onderwijs zelf laten we ons vaak nog leiden door oude vormen van organiseren. Nu hebben organisaties bijvoorbeeld nog vaak een lokaal CRM-, HRM- of boekhoudsysteem. Dat kost medewerkers niet alleen relatief veel tijd, het is ook duurder dan nodig is. 

Onderwijsprofessionals zijn veel bezig met formuliertjes en checklists invullen; met controleren, communiceren en beleid maken, en niet met hun kerntaak. Regeldruk is voor veel medewerkers in het onderwijs nog altijd een dagelijkse bron van frustratie, getuige de jarenlange aandacht voor dit onderwerp. 
Aan regeldruk kunnen verschillende oorzaken ten grondslag liggen. Soms is simpelweg een efficiëntere verwerking van data al een wereld van verschil, laten we tijdens ons leerwerkprogramma zien. 

Pionieren

Maar wil je echt transformeren naar een duurzame, digitale en decentrale toekomst dan zul je radicaler te werk moeten gaan. En maak er tijd voor vrij, ook al zit je met een krappe arbeidsmarkt, toenemende regelgeving en wensen van leerlingen, studenten en ouders. Het is het waard. 

De metafoor van de pionier kan je houvast bieden: laat je veilige haven achter je, gebruik je telescoop en kompas, kies een weg en neem een rugzak mee:

1. Veilige haven (hier en nu): besteed voldoende tijd aan kritische reflectie. Zijn de routines en paradigma’s van de opleiding nog wel toereikend? Waarom iemand opleiden tot boekhouder, terwijl we dat beroep in de toekomst misschien niet meer nodig hebben? Richt je eerst op de-organiseren voordat je gaat organiseren. Christoffel Columbus zei al: “You can never cross the ocean unless you have the courage to lose sight of the shore.”
2. De telescoop (een generatie verder): durf vooruit te kijken. Waar willen jullie naartoe? Welke waarden, principes, patronen en perspectieven zijn belangrijk? 
3. Het kompas (lange termijn, 5-10 jaar): laat je leiden door een kompas, bestaande uit de visie, missie en ambitie. Pas op dat je dit kompas onderweg niet verlies of in de rugzak stopt. Het moet te allen tijde zichtbaar blijven voor de medewerkers. 
4. De weg (middellange termijn, 1-5 jaar): kies een strategie, geef aan hoe je vraag en aanbod gaat coördineren, kies op basis van je kompas een weg waarlangs je je ambitie wilt realiseren. Kies steeds, op basis van de weg die je kiest, prioritering in de inhoud van je aanbod.
5. De rugzak (korte termijn, komend jaar): start met behapbare projecten, met één of enkele kleinere projecten die bijdragen aan de nieuwe visie en ambitie. Dat doe je natuurlijk SMART: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Redelijk en Tijdsgebonden.

Aarzel niet om de hulp in te schakelen van een ‘transformationeel leider’, een professional die al een keer zo’n ‘reis’ heeft gemaakt. Transformationele leiders zorgen voor de voortgang, ook wanneer het lastig is. Ze sturen bij waar dat nuttig is, maar blijven samen met de organisatie continu gericht op het bereiken van jullie bestemming. 

Toekomst

Studenten horen te leren kijken naar wat er is, maar ook zich te verbeelden wat zou kunnen zijn. Onderwijs is immers niet alleen voor het hier en nu, maar ook voor het daar en later, waarvan nog veel onbekend is. We weten niet precies welke maatschappelijke vraagstukken gaan spelen. En veel van de beroepen die de studenten later zullen krijgen, bestaan simpelweg nog niet. Blijf daarom flexibel en durf te pionieren.

Meer informatie: kijk hier